مقدمه:
آلیاژهای به کاررفته برای تولید ماشین آلات سنگین جدید نیازمند پاسخگویی به خصوصیات بالای کاربردی بوده و در بسیاری از موارد نیاز به دارا بودن انواع متفاوتی از مقاومت به سایش هستند.
فولادهای ریختگی کم آلیاژ متعلق به یک محدوده وسیع از آلیاژهای آهنی بوده که در قطعاتی که تحت بارهای سنگین هستند به کار می روند. آن ها کاربردهای زیادی در مهندسی مکانیک شامل ماشین آلات بادوام برای معدن و مهندسی نیرو (مانند ماشین آلات معدنی، شنگ شکن ها، لودرها، آسیاب ها و غیره) دارند. چنین قطعات ریختگی عمدتاً با فولادهای ریختگی ریزدانه مرتبط با اختراع آمریکایی ثبت شده برای فولاد ذره مانند HY100 یا گرید T1، تولید می شوند.
در دانشکده ریخته گری دانشگاه تکنولوژی Silesian تلاش های صورت گرفت تا فولاد ریختگی کم آلیاژ گرید L2HGSNM برای ساخت قطعات ماشین آلات سنگین معدن استفاده شود. این آلیاژ از گروهی از فولادهای ریختگی مقاوم به سایش است که دارای استحکام مکانیکی بالا (مگاپاسکال Rm>1300، مگاپاسکال Re>1100) و چکش خواری نسبتاً پایین (A5=%6) می باشد. با توجه به این ویژگی بهسازی ترکیب شیمیایی و تکنولوژی تولید این آلیاژ جهت ارتقای خصوصیات چکش خواری مورد توجه قرار گرفت.
پیش و بوش هایی که در اتصالات متحرک ماشین آلات سنگین استفاده می شوند و تحت بارهای بالا و متغیر هستند اغلب در معرض تجمع گرد و خاک و محیط شور قرار دارند. در ماشین های معدنی اتصالات و رابط های حرکتی بین بازوهای کاری و پوسته (هازینگ) در چنین شرایطی هستند که باعث می شود در معرض خوردگی و سایش فرسایشی بالا باشند. در دانشکده ریخته گری دانشگاه تکنولوژی Silesian پس از بررسی ویژگی های فولادهای گروه ریختگی توجه به سمت فولادهای ریختگی ابزار، خصوصاً فولادهای ریختگی حاوی کروم جلی گردید.
در تحقیق حاضر نتایج سایش فرسایشی برای فولادهای ریختگی کم آلیاژ و کروم دار که در شرایط آزمایشگاهی و شرایط صنعتی تهیه شده اند، تشریح گردیدند.
مواد و روش آزمایش
آزمون های سایش بر روی فولادهای کم آلیاژ ریختگی تهیه شده در شرایط آزمایشگاهی (K7,K6,K4) و تولید شده در شرایط صنعتی (KL) انجام گردید. آلیاژهای فولاد ریختگی کروم دار در شرایط آزمایشگاهی (T8,T7,T6) و آلیاژ TZ1 نیز در شرایط صنعتی تهیه شدند.
منبع : ماهنامه صنعت ریخته گری
طبقه بندی گیربکس ها
گیربکس ها از نظر دور ورودی و خروجی به دو دسته افزاینده و کاهنده در صنعت تقسیم بندی می گردند. گیربکس های کاهنده، در واقع کاهش دهنده دور ورودی و افزایش دهنده گشتاور می باشند و گیربکس های افزاینده با افزایش سرعت ورودی منجر به کاهش گشتاور می گردند.
هدف از استفاده از گیربکس ها، کاهش یا افزایش دور و گشتاور و انتقال آن از انتقال به نقطه دیگر و یا تغییر جهت آن می باشد. در سیستم های انتقال قدرت در حال تئوری، توان بین ماشین آلات محرک تا متحرک ثابت و نیرو و گشتاور طبق رابطه ذیل به هم تغییر می یابند. اما در عمل به میزان راندمان از توان ورودی کاسته می شود.
سرعت دورانی×گشتاور= توان
راندمان× گشتاور ورودی× دو ورودی= گشتاور خروجی× دور خروجی
در صنایع سنگین، گیربکس ها بیشتر به منظور افزایش گشتاور استفاده می گردند و به همین دلیل گیربکس های کاهنده سهم بیشتری از تجهیزات انتقال قدرت را در بردارند. صرف نظر از کاهش یا افزایش سرعت گیربکس ها از نظر چیدمان شافت های ورودی و خروجی به انواع ذیل تقسیم بندی می گردند:
شافت های هم امتداد یا مستقیم(inline gerboxes) : گیربکس هایی که شافت ورودی و خروجی موازی و در امتداد یک خط مستقیم هستند.
شافت موازی(parallel shafts): گیربکس هایی که شافت ورودی و خروجی آنها موازی هستند.
شافت های عمود بر هم (right angle): گیربکس هایی که شافت ورودی نسبت به خروجی عمود می باشد.
البته گیربکس هایی نیز وجود دارند که به طور خاص شافت های ورودی و خروجی آنها نه موازی است و نه عمود و دارای زوایای دیگری می باشند. در طراحی سیستم های انتقال قدرت، مهندس طراح سیستم به روش ذیل عمل می نماید:
- ممکن است دو یا چند نوع گیربکس را براساس گشتاور و سرعت موردنیاز انتخاب نماید.
- با بررسی فاکتورهای مختلف مشخص می نماید کدام نوع دارای بهترین ویژگی برای کاربرد موردنظر می باشد.
البته در کنار مشخصات تکنیکی موارد ذیل نیز مدنظر قرار می گیرد:
- هزینه مالی
- محدودیت های فضای مورداستفاده
- تهویه و خنک کاری
- هزینه های نگهداری و تعمیرات
هر کدام از انواع گیربکس ها دارای مزایا خاص خود هستند که در ذیل به اختصار به برخی از آنها اشاره می گردد.
گیربکس های هلیکال با شافت های موازی:
- راندمان بالا
- انتقال نیروهای بسیار بالا
- امکان استفاده از بیرینگ هایی باتحمل
- نیروی بالا
- چیدمان بهینه، فشرده و کارآمد
مناسب برای کاربردهایی نظیر آسیاب های گلوله ای، کوره های دوار، اکسترودرها، نقاله ها و غیره می باشد.
گیربکس های هلیکال با شافت هم راستا:
- راندمان بالا
- ظرفیت تحمل نیروهای آویز بالا
- قابلیت اطمینان عملیاتی بالا
مناسب برای میکسرها، اسکرو کانوایرها، نقاله ها و غیره.
گیربکس های مخروطی- هلیکال با شافت های عمود:
- استفاده بهینه از فضا
- امکان اینجاد نسبت تبدیل های بالا
- تحمل گشتاورهای سنگین
- راندمان بالا
مناسب برای نقاله ها، الواتورها، میکسرها، برج های خنک کن و غیره
گیربکس های خورشیدی:
- استفاده بهینه از فضا
- تحمل گشتاورهای بالا
- راندمان بالا
مناسب برای توربین های بادی، آسیاب های غلطکی، چرخش SLEWING جرثقیل ها و استکرهاو غیره
گیربکس های حلزونی:
- استفاده بهینه از فضا
- نسبت تبدیل بسیار بالا در هر استیج
- کارکرد بدون ارتعاشات و نرم
- قسمت بسیار پایین
- با توجه به نوع طراحی زوایای دنده امکان ممانعت از حرکت معکوس
با توجه به راندمان بسیار پایین این نوع گیربکس ها معمولاً برای کاربردهای سبک و یا سنگین با دوره کاری کوتاه مورد استفاده می باشد.
رولر بیرینگ های توریدال CARB
هر نوع بیرینگ براساس طرح خود، مشخصه ها و خواصی دارد که آن را کم و بیش برای یک کاربرد، مناسب می کند. برای مثال، بلبیرینگ های شیار عمیق می توانند بارهای شعاعی و محوری متوسط را تحمل کنند. اصطکاک در این بیرینگ ها کم بوده و امکان تولید آنها با دقت زیاد و در طرح های کم سر و صدا وجود دارد. بنابراین این بیرینگ ها در الکتروموتورهای الکتریکی کوچک و متوسط به طور وسیع استفاده می شوند.
رولروبیرینگ های کروی و توریدال می توانند بارهای سنگین را تحمل کنند و همچنین خودتنظیم می باشند. (خود را با عدم همراستایی بین شفت و نشیمنگاه تنظیم می کنند). این خواص آنها برای کاربرد در صنایع سنگین در جایی که بار سنگین، تغییر شکل شفت و عدم همراستایی وجود دارد، مناسب می کند. در این بحث می خواهیم به بررسی و مزایای استفاده از رولربیرینگ توریدال بپردازیم.
منابع:
-Why-SKF—CARB-toroidal-roller-bearings—06550_2-EN
-The SKF total shaft solution for industrial—6185EN
– SKF rolling bearings catalogue_tcm_12-121486
-SKF_bearing_ maintenance-handbook
-WWW.SKF.COM
رولربیرینگ توریدالCARB®
رولربیرینگ توریدال CARB® یک رولربیرینگ شعاعی می باشد که مخفف compact Aligning Roller Bearing که به معنی رولربیرینگ فشرده خودتنظیم است و برای اولین بار توسط شرکت SKF در سال 1995 معرفی شد.
این بیربینگ دارای یک ردیف رولر شبکه ای بلند با قوس کم و متقارن می باشد که توانایی خودتنظیم بودن بیربینگ های spherical(کروی) و توانایی جابجایی محوری بیرینگ های استوانه ای (cylindrical) را در خود ترکیب کرده که کاربرد بسیار بالایی را دارد و همچنین می تواند سطح مقطع کمی نظیر بیرینگ های سوزنی داشته باشد.
بیرینگ های باز (بدون آب بند)
بیرینگ های CARB® در سه طرح با قفسه و بدون قفسه و آب بند شده تولید می شود که ظرفیت تحمل بار در طرح بدون قفسه به طور قابل ملاحظه ای از بیرینگ های با قفسه بیشتر است و در هر سه طرح رینگ داخلی آن به دو صورت استوانه ای و مخروطی که با پسوند K نشان می دهند، موجود می باشد.
بیرینگ های آب بند شده
این بیرینگ ها در دو طرف دارای آب بند بوده و از گریس با عمر طولانی برای دمای بالای پر شده اند. این بیرینگ ها نیاز به نگهداری و تعمیرات ندارند و میتواند در محدوده 0C40- تا0C150+ درجه سانتی گراد کار می کنند و بیش از %70 تا %100 فضای داخل این بیرینگ ها از گریس پر شده است.
لقی داخلی
بیرینگ هایCARB®به صورت استاندارد با لقی نرمال تولید می شوند، ولی اکثر آنها با لقی بیشتر C3 و گاهاً C4 و یا C5 موجود می باشد. نکته ای که حائز اهمیت است، لقی داخلی در این بیرینگ ها در اثر جابجایی محوری یک رینگ نسبت به رینگ دیگر کاهش می یابد و چون در اغلب موارد این بیرینگ ها با بیرینگ های کروی بکار برده می شوند. لقی آنها در کلاس مشابه، بیشتر از لقی بیرینگ های کروی می باشد و در اثر جابجایی به میزان %6 تا%8 پهنای بیرینگ لقی بیرینگ های CARB کاهش داده شده و با بیرینگ های کروی یک اندازه می گردد. هر چه جابجایی از مرکز ساچمه ها به بیرون بیشتر شود، لقی کاهی مس یابد.
عدم همراستایی
بیشترین مقدار عدم همراستایی بدون اینکه تاثیر منفی در حین کارکرد داشته باشد، 5/0 درجه می باشد و در صورتی که بیشتر از این مقدار شود، باعث افزایش اصطکاک و کاهش عمر بیرینگ می گردد. برای بیرینگ CARB®با قفسه برنجی ماشین کاری شده (پسوند MB) عدم همراستایی هرگز نباید بیشتر از 5/0 درجه باشد.
عدم همراستایی نیز باعث جابجایی محوری روارها و نزدیک شدن آنها به کناره، یکی از رینگ های بیرینگ می شود و در نهایت ممکن است باعث کاهش مقدار جابجایی محوری مجاز گردد.
جابجایی محوری:
جابجایی محوری می تواند ناشی از انبساط حرارتی یا انحراف در وضعیت بیرینگ باشد و در صورت جابجایی، کاهش لقی ایجاد می شود و زمانی که این لقی کافی نباشد، ممکن است رولرها از کنار رینگ بیرون بزنند و یا با رینگ قفل کن یا آب بند تماس پیدا کنند.
قفسه ها:
بیرینگ CARB®با قفسه، بسته به نوع کاربرد، دارای چهار نوع قفسه می باشد:
- قفسه نوع پنجره ای از جنس پلی آمید 6/4 که با پسوند TN9 در شماره فنی مشخص می شود و می توانند تا دمای 120+ درجه کار کنند.
- قفسه نوع پنجره ای از جنس فولاد پرس کاری شده و مرکز شده نسبت به رولرها بدون پسوند در شماره فنی
- قفسه نوع پنجره ای از جنس برنجی ماشینکاری شده و مرکز شده نسبت به رولرها با پسوند M در شماره فنی
- قفسه برنجی دو تکه ماشینکاری شده و مرکز شده نسبت به رینگ داخل با پسوندMB در شماره فنی
شماره فنی بیرینگ
همه بیرینگ های استاندارد دارای یک شماره فنی اصلی که 3 یا4 یا 5 رقم یا ترکیبی از حروف و ارقام می باشند، هستند. در بیرینگ CARB شماره فنی به صورت زیر می باشد:
XXXXC که حرف C نشان دهنده بیرینگ CARB می باشد. بعد از حرف C دو رقم بعدی نشان دهنده سری ابعاد ISO که به صورت کد می باشد و با مراجعه به جداول بیرینگ می توان به طور دقیق آن را به دست آورد که از این دو رقم، رقم اول مشخص کننده سری پهنا و رقم دوم مشخص کننده سری قطر می باشد.
رقم سوم و چهارم، نشان دهنده قطر داخلی می باشند که با ضرب در عدد 5 قطر داخلی برحسب میلی متر بدست می آید.
مثال:
C 123 که در آن 22 سری ابعادی است و قطر داخلی d=13*5 که برابر است با 75mm در شکل ذیل طیف وسیعی از بیرینگ CARB® که دو رقم اول آنها (سری ابعادی) مشخص گردیده، قابل مشاهده می باشد. برای بدست آوردن قطر خارجی و پهنا، فقط با مراجعه به جداول بیرینگ قابل مشاهده می باشد.
شکل
پسوندها در شماره فنی بیرینگ CARB® :
C2- لقی شعاعی داخلی کمتر از نرمال
C3-لقی شعاعی داخلی بیشتر از نرمال
C4-لقی شعاعی داخلی بیشتر ازC3
C5-لقی شعاعی داخلی بیشتر ازC4
CS5- آب بند از جنس اکریلونیتریل بوتادین هیدروژنه(HNBR) تقویت شده با ورق فولادی در یک طرف بیرینگ
2CS5- آب بند از نوع CS5 دو طرف بیرینگ بین 70 تا100 درصد از گریس مقاوم به حرارت پر شده است.
HA3- رینگ داخلی از فولاد سخت شونده سطحی
K- رینگ داخلی مخروطی، مخروط 1:12
K30- رینگ داخلی مخروطی، مخروط 1:30
M- قفسه نوع پنجره ای از جنس برنجی ماشینکاری شده و مرکز شده نسبت به رولرها
MB- قفسه برنجی دو تکه ماشینکاری شده و مرکز شده نسبت به رینگ داخل
TN9- قفسه نوع پنجره ای از جنس پلی آمید 4.6 تقویت شده با الیاف شیشه و مرکز شده نسبت به رولرها
V- مجموعه رولرها بدون قفسه
VE204- بیرینگ اصلاح شده برای جابجایی محوری بیشتر
VG114- قفسه فولادی سخت شده سطحی و مرکز شده نسبت به رولرها
مثال:
C 2310KV/C3
نوع بیرینگ چون با حرف C شروع شده CARB می باشد. سری ابعادی آن 23 است که با مراجعه به جداول بیرینگ می توان قطر خارجی و پهنای آن را بدست آورد، قطر داخلی آن 50 mm می باشد، حرف K نشان دهنده مخروطی بودن رینگ داخل با نسبت 1:12 حرف V نشان دهنده بدون قفسه بودن که در این بیرینگ فقط ساچمه ها هستند و بار بسیار زیادی را تحمل می کند و C3 نشان دهنده کلاس لقی می باشد.
راه حل جدید SKF، در چیدمان های شناور با استفاده از بیرینگCARB®:
چیدمان بیرینگ ها در یک جزء دورانی ماشین نظیر شفت، عموماً نیاز به دو بیرینگ جهت نگه داشتن و ثابت کردن محوری و شعاعی اجزای دورانی نسبت به پوسته ثابت ماشین دارد و بسته به نوع کاربرد، بار، دقت حرکتی موردنیاز و هزینه ها، چیدمان بیرینگ ممکن است به صورت های زیر باشد:
- چیدمان بیرینگ های ثابت و شناور
- چیدمان بیرینگ های قابل تنظیم
- چیدمان بیرینگ شناور
منابع : ماهنامه نگهداری و تعمیرات در صنعت